وقف اشاره به این نکته لطیف دارد که سخاوت و انفاق در راه خدا، آثار مفیدش علاوه بر آنکه عاید خود انسان مى شود؛ رشد معنوی جامعه را نیز به همراه خواهد داشت؛ لذا روح احاد مردم را پرورش مى دهد و دل ها را از تیرگى هاى حرص و «بخل» پاک ساخته و برکات مادى و معنوى را به جامعه سرازیر مى کند.[1]

در تبیین این مهم باید گفت وقف از یک سو مشکل مالى نیازمندان را برطرف می کند و دعاى خیر آنان را بدرقه راه وقف کننده مى کند،  از سوى دیگر محبّت و وابستگى به مال دنیا را در دل انسان ها کمرنگ مى سازد. علاوه بر این که رحم و عطوفت مردم را پرورش داده، و از قساوت قلب مى کاهد.[2]

لذا منافع انفاق نه تنها به خود انسان بازگشت مى کند بلکه دیگر آحاد مردم نیز به انجام سنت حسنه وقف تشویق می شوند. چرا که به نحو فراگیر، روح گذشت و بخشش و فداکارى و نوع دوستى در جامعه طنین انداز می شود، و در حقیقت وسیله مؤثّرى براى تکامل روحى و پرورش شخصیّت عموم مردم فراهم می شود.[3]

این تعبیر حتی وقف برای رفع نیازهای به ظاهر کوچک و کم اهمیت را نیز شامل می شود،[4] زیرا آنچه در اسلام اهمّیّت دارد، کیفیّت و انگیزه عمل است نه کمیّت و ظاهر آن.[5]

پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله در این زمینه می فرماید:

«ما تَصَدَّقَ احَدٌ بِصَدَقَة مِنْ طَیِّبٍ( وَ لا یَقْبَلُ اللّهُ الّا الطَّیِّب) الّا اخَذَهَا اللّهُ الرَّحْمنُ بِیَمینِه وَ انْ کانَتْ تَمرةً فَتَرْبُوا فى کَفِّ الرَّحْمانِ حَتّى تَکُونَ اعْظَم مِنَ الجَبَلِ»

هر کس صدقه و انفاق و کمکى از مال حلال بنماید( البتّه خداوند جز مال حلال و پاکیزه را نمى پذیرد) خداوند رحمان با دست راستش آن را مى گیرد، اگرچه یک دانه خرما باشد؛ سپس آن مال انفاق شده در دست خداوند رشد و نموّ مى کند و به قدرى بزرگ مى شود که از یک کوه بیشتر مى شود.[6]

پی نوشت ها :

[1] اخلاق در قرآن ؛ ج 2 ؛ ص370.

[2] از تو سوال مى کنند(مجموعه سوالات قرآنى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله) ؛ ص45.

[3] اسلام و کمکهاى مردمى ؛ ص57.

[4] تفسیر نمونه، ج 27، ص: 300.

[5] مثالهاى زیباى قرآن ؛ ج 1 ؛ ص110.

[6] صحیح مسلم؛ ج 2؛ ص 702. مضمون این روایت در منابع اهل بیت علیهم السلام نیز آمده است؛ ر. ک: وسائل الشّیعه؛ ج 6؛ ابواب الصدقه؛ ب 7؛ ح 5 تا 8.

منبع : پایگاه اینترنتی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی