نیکی ماندگار

نیکی ماندگار

سلام دوستان عزیزم
وبلاگ نیکی ماندگار رو در جهت نشر ترویج مفاهیم وقف ایجاد کردم که انشالله بیش تر با ارزش وقف آشنا بشیم و این فرهنگ زیبا را در جامعه گسترش بدیم
امیدوارم که از مطالب استفاده کافی رو ببرید.

پیشنهادات و نظرات شما مایه خوشحالی من میشه پس حتما از قسمت کامنت مطالب یا قسمت تماس با من که بالای وبلاگ قرار داده شده با بنده در ارتباط باشید.
انشالله عاقبتمان به خیر باشد.
عدنان رحمانی

جشنواره وقف

 

وقف اشاره به این نکته لطیف دارد که سخاوت و انفاق در راه خدا، آثار مفیدش علاوه بر آنکه عاید خود انسان مى شود؛ رشد معنوی جامعه را نیز به همراه خواهد داشت؛ لذا روح احاد مردم را پرورش مى دهد و دل ها را از تیرگى هاى حرص و «بخل» پاک ساخته و برکات مادى و معنوى را به جامعه سرازیر مى کند.[1]

 

در تبیین این مهم باید گفت وقف از یک سو مشکل مالى نیازمندان را برطرف می کند و دعاى خیر آنان را بدرقه راه وقف کننده مى کند،  از سوى دیگر محبّت و وابستگى به مال دنیا را در دل انسان ها کمرنگ مى سازد. علاوه بر این که رحم و عطوفت مردم را پرورش داده، و از قساوت قلب مى کاهد.[2]

 

لذا منافع انفاق نه تنها به خود انسان بازگشت مى کند بلکه دیگر آحاد مردم نیز به انجام سنت حسنه وقف تشویق می شوند. چرا که به نحو فراگیر، روح گذشت و بخشش و فداکارى و نوع دوستى در جامعه طنین انداز می شود، و در حقیقت وسیله مؤثّرى براى تکامل روحى و پرورش شخصیّت عموم مردم فراهم می شود.[3]

  • عدنان رحمانی

فقر زدایی کارکرد اصلی وقف

جامعه همچون درختى است که ثروت باید به صورت مواد غذائى از آوندها و مجارى تغذیه آن بالا رفته و به تمامى سلولها، حتى سلول هائى که در زوایاى یک برگ لمیده اند برسد، وگرنه به تدریج شاخه هاى آن رو به زردى گرائیده و تمام درخت نابود مى گردد.[1]

 

تحقق این مهم به ترویج انفاق های مستحبی هم چون  وقف وابسته است،[2] لذا بسیارى از برنامه ها و سیاستگذارى هاى اجتماعی اسلام،بر مبنای وقف استوار شده است.[3]

 

بنابراین مسأله انفاق گرچه از واجبات نیست ولى اسلام، فوق العاده به آن اهمیّت داده است؛ در واقع تشویق اسلام به مسأله وقف، و اقدام پیشوایان بزرگ به آن، بخش قابل توجّهى از اموال را از شکل خصوصى خارج ساخته و رنگ عمومى به آن می بخشد که در نهایت در خدمت رسانی به توده هاى عظیم اجتماع به کار گرفته شده و این خود گامی مهم براى توزیع عادلانه ثروت به شمار می آید.[4]

  • عدنان رحمانی

آموزش قرآن، به موجب آیات و روایات عدیده از اهمیت بسزایی برخوردار است، از همین رو، مسلمانان از همه مذاهب فقهی مختلف، به طرقی چون وقف، به آموزش قرآن و ترویج باورهای قرآنی کمک نموده اند.

وقف قرآن و نیز وقف اموال برای قرآن در جهت آموزش، توزیع، چاپ آن و... جایز و مطلوب است. وقف خاص قرآن به شیوه وقف به اولاد و... و وقف عام آن که در بین مسلمانان وقوع خارجی زیادی دارد. از موجبات کمک به آموزش، تشکیل کتابخانه های مساجد و رواج باورهای دینی در خانواده ها و جوامع اسلامی است. وقف خاص قرآن، نشان از اهتمام مسلمانان به آموزش قرآن به فرزندانشان بوده که در روایات به شکل خاص مورد تشویق قرار گرفته است.

 

پیامبر (ص) به عنوان نخستین معلم قرآن، آیات الهی را بر مردم می خوانده و مؤمنان به تلاوت ایشان گوش جان فرا می دادند. حضرت در همه جهات، از جمله از جهت «تعلیم قرآن» اسوه حسنه بودند و در زمینه تعلیم کتاب و حکمت روشی حکیمانه داشتند. پس از ایشان نیز امامان معصوم (ع) به طور کلی شوه زندگی کردن با قرآن را تعلیم می دادند و قرآن را به عنوان بخشی از زندگی و یا متن زندگی اهل آن مطرح می کردند، به طوری که در زندگی آنان پنهان با آشکار، حضوری همیشگی داشته است.

  • عدنان رحمانی

 

ایران از لحاظ نیت های خیرخواهانه وقفی کشوری بی نظیر است، شناسایی حدود 800 نوع نیت خیرخواهانه در موقوفات کشور وظرافت ونکته سنجی پیشنیان ما حاکی از دیرینگی واستواری سنت حسنه وقف در جامعه ایرانی ونقش بی بدیل آن در گره گشایی مسائل ومشکلات ودستگیری از نیازمندان وفراتر از همه اینها پایه گذاری فرهنگ وتمدن برمبنا واساس وقف است .لذا شناسایی وهدایت نیت های خیرخواهانه وفرهنگ سازی گفتمان وقف یکی از مباحث مهم و نیازهای اساسی این حوزه است.

 

علاوه بر این فرهنگ‎سازی و نهادینه کردن فرهنگ وقف نوین در جامعه، یکی از موثرترین راه‎ها برای احیای این سنت حسنه وباز آفرینی نقش تاریخی وقف در تمدن کهن اسلامی است که در سالهای پس از انقلاب دچار کم رونقی ودر مقاطعی بی رونقی مواجه شده بود که این رویه البته در حال تغییر وتحول است .

 

بر این اساس دو کار باید در دستور کار جدی قرار می گرفت که اولین اقدام پرداختن به موضوعی بود که

  • عدنان رحمانی

این درست نیست که مردم بدون هیچ تلاشی درزمینهٔ حل مشکلات اقتصادی فقط دولت را مقصر بدانند. البته که دولت وظایف مهمی در قبال جهش تولید ازجمله اصلاحات مالیاتی، اصلاحات بانکی و...دارد. وقف یکی از نمونه‌های همکاری مردم در احیاء اقتصاد و در کنار خمس، زکات، صدقه، هبه، جزیه، قرض‌الحسنه و... به‌عنوان یکی از ارکان اقتصادی اسلام، مطرح است.

همراه با بهار طبیعت، هرساله مقام معظم رهبری (دامت برکاته) افق تازه‌ای را برای ارتقاء کشور در قالب شعار سال برای مردم ترسیم می‌کنند. سال 99 با توجه به فاجعه‌ای که در نظام سلامت جهانی با بروز ویروس واگیردار کرونا رخ داده است و نه‌تنها نظام سلامت بلکه نظام اجتماعی و اقتصادی جهانی را نیز درگیر کرده، همگان در انتظار انتخاب شعار سال در حوزه سلامت بودند؛ اما ایشان شعار سال را برای چندمین سال متوالی شعاری اقتصادی با محوریت تولید، به نام جهش تولید انتخاب کردند. ایشان در سخنرانی خود در زمان تحویل سال 99 فرمودند: «امسال سالِ جهشِ تولید است. این شد شعار امسال؛ کسانی که متصدی هستند جوری عمل کنند که تولید ان‌شاء‌الله جهش پیدا کند و یک تغییر محسوسی در زندگی مردم ان‌شاء‌الله به وجود بیاورد.»[1]

 

استکبار جهانی علیه انقلاب اسلامی ایران شدیدترین تحریم‌ها را به کار بسته و

  • عدنان رحمانی

 در این مطلب سعی داریم به تاثیر رسانه ها بر وقف و همچنین کارکرد های وقف در موضوعات مختلف اجتماعی بپردازیم.

وقف و رسانه:

می دانیم که رسانه با توجه به ضرورت گسترش فرهنگ و اهمیت آن در بسط عدالت اجتماعی در جامعه و نقش تبلیغات در فراگیر شدن فرهنگ، می توانند در ترویج فرهنگ وقف و احیای موقوفات نقش موثر و پویایی داشته باشند، همکاری مضاعف اصحاب رسانه و تشویق ایشان بر اهتمام در ترویج سنت حسنه وقف و توجه اقشار مختلف که مخاطب رسانه ها هستند، می تواند باعث گسترش آگاهی و اشتیاق مردم نسبت به این امر مهم شود.

وقف و فرهنگ اهل بیت:

ترویج فرهنگ وقف در ترویج فرهنگ اهل بیت علیهم السلام موثر است و خود این باعث احیای نام و یاد اهل بیت عصمت علیهم السلام می شود. همان طور که سیره و روش اهل بیت نیز در ترویج وقف موثر بوده است.

بخش عمده ای از موقوفات در کشور ما جهت برپایی مجالس عزا و سوگواری سالار شهیدان امام حسین علیه السلام و ائمه معصومین علیهم السلام است و بخشی از آن برای ساخت و تعمیر و مرمت بقاع متبرکه است و همه این ها مروج فرهنگ اهل بیت عصمت علیهم السلام خواهد بود و مردم به جهت عشق و علاقه ای که به دین و اهل بیت علیهم السلام دارند بخشی از اموال خودشان را در این زمینه وقف کردند که مشمول رحمت واسعه الهی گردند، چرا که در روایت داریم رحم الله ما عبدا احیا امرنا، خدا رحمت کند آن کسی را که احیاگر امر ما اهل بیت باشد و رحمت الهی شامل حال کسانی میشود که در این زمینه اقدام کردند.

  • عدنان رحمانی

وقف کردن از جمله رفتارهای پسندیده ای است که شریعت زنده و پویای اسلام به آن تشویق کرده است. این رفتار اقتصادی از چنان ارزشی برخوردار است که آن را در شمار مهم ترین منابع درآمد برای امور شایسته و نیک قرار داده است. منبعی که همیشه جوشان بوده و از برکاتش بازار اعمال صالح رونق می یابد. همان گونه که خداوند متعال می فرماید:

تُؤْتِی أُکُلَهَا کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا ۗ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ (1)

و آن درخت پاک و زیبا به اذن خدا همه اوقات میوه‌های مأکول و خوش دهد (مثل جان پاک با دانش و معرفت و افکار و کردار نیکو در منفعت دائم برای خود و دیگران بدان درخت زیبای پر ثمر ماند). و خدا (این گونه) مثل‌های واضح برای تذکر مردم می‌آورد.

 

 

ستایش نیکوکاری از منظر عقل و شرع

احسان یا نیکی کردن به بندگان خدا از جمله رفتارهایی است که عقل آدمی آن را می ستاید و به حسن و خوبی آن، حکم می کند. انسان، سرشتی کمالجوی دارد که به اقتضای آن، خواهان رأفت و رحمت است. رحمت و مهربانی از جمله کمالاتی است که آدمی دوستدار و جویای آن است و هم از این رو به احسان و نیکوکاری، رغبت و تمایل دارد؛ چرا که رحمت و مهربانی را در نیکوکاری احساس کرده و می یابد، ممکن است بپنداریم که انسان

  • عدنان رحمانی

 

مفهوم شناسی وقف

وقف ایستادن و پایندگی و حبس کردن اموال و یا حق خاص، مانند حق تألیف، حق کشف و اکتشاف آمده است.  کتابهای فقهی این گونه تعریف شده است: تحبیس الاصل وتسبیل المنفعه، یا اطلاق المنفعه، نگهداری مال و رها کردن منفعت است. در کتاب جواهر آمده است که وقف عقدی است که ایستایی اصل مال و رهایی منافع را می رساند. دلیل این که وقف نامیده شده، چون بازداشتن و حبسی از اموال است که دیگر حق تصرف فروش هبه و مانند آن، دیگر منتفی می شود. به همین دلیل وقف تنها در اموالی جایز است که ماندگاری داشته باشد و بهره گیری از آن .به تمام شدنش نیانجامد. گاهی از وقف به وصیت و صدقه جاریه هم یاد شده است

 

شبکه معنایی وقف در قرآن 

وقتی سخن از کل واژگان و کلمات مهم و مربوط به وقف می شود، یعنی عناوین و کلمات و واژه هایی است که در یک ساختار معنایی به تصورات و ایده های ما در باره این سنت حسنه ارتباط و معنایی ویژه می بخشد و ما را در معنا و جهت دهی و سرانجام یک کل سازماندار و یک شبکه گسترده جهان بینی و معناشناسی قرآن کمک می کند. در فقه هر چند به کتاب العطیه، السکنی، العمری و الحبس، از نوع وقف اشاره شده است. و در کتاب الحسبه مسائلی ار مسئولیت های حاکمان در اداره وقف اشاره کرده اند، اما در قرآن کریم موضوعاتی دیگر مطرح شده است. این عناوین مانند: بِرّ، خیر، احسان، معروف، انفاق، صدقه، بویژه باقیات الصالحات، و عطایای بعد از مرگ است که با وقف انطباق دارد و یکی از مصادیق روشن این عناوین می باشد. زیرا وقف از بهترین نیکی ها و احسانها و کارهای معروف و پرکردن خلأها (انفاق) و تنها صدقه جاریه ای است که پایدار می ماند و با مصرف یکبار آن از بین نمی رودو

  • عدنان رحمانی

 

تعریف وقف : نگه داشتن و حبس کردن عین مال و جلوگیری از انتقال آن به دیگری، به وسیله یکی از عقود؛ مانند بیع، صلح، هبه و قرار دادن منافع آن در جهتی­ که واقف آن را مشخص کرده است.

 

 وقف فضیلت و ثواب زیادی دارد. امام صادق(ع) می­‌فرمایند:

 خَیْرُ مَا یُخَلِّفُهُ الرَّجُلُ بَعْدَهُ ثَلَاثَةٌ وَلَدٌ بَارٌّ یَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ سُنَّةُ خَیْرٍ یُقْتَدَى بِهِ فِیهَا وَ صَدَقَةٌ تَجْرِی مِنْ بَعْدِهِ.[1]

 بهترین چیزى­ که انسان از خود به یادگار می ­‌گذارد، سه چیز است: فرزند نیکوکارى که براى او استغفار کند، روش و سنت خوبى­که مردم از او پیروى کنند، صدقه جاریه‌ ای [2]که پس از مرگش جریان داشته باشد.

 

 اقسام وقف (به اعتبار موقوف علیه) :

 

 ۱. وقف خاص: استفاده کنندگان از موقوفه، اشخاص، اقشار یا گروه خاصی­‌اند؛ مثل وقف چیزی برای امام جماعت مسجد یا دانشجویان یک دانشگاه.

 

 ۲. وقف عام: استفاده کنندگان از آن مال، شخص یا گروه خاصّی نیستند، بلکه وقف بر جهت و مصلحت عموم، مانند مساجد، پل‌ها و کاروان­سراها، یا بر عنوان عام، مانند فقرا و ایتام است.

 

 

شرایط وقف:

  • عدنان رحمانی